Bölüm 1: ŞİRKETLERDE KRİZİ “ NEDEN GEÇ FARK EDERİZ”
Anahtar Cümleler
“Krizde rutin cevaplar yetersiz kalır”
“ Krizde organizasyon yapısı değiştirilir, tüm şirket rolleri ve egolar kaldırılır”
“ Değişim kaçınılmazdır, değişimi yönetmek mi, sürüklenmek mi”
Krizde olduğunuzu neden geç fark ederiz !
- Karlılıklar düştü fark etmediniz
- Üretimde, satışta, satın-almada verimsizlik vardı fark etmediniz
- Personel kadronuz şişmişti fark etmediniz
- Personel maaş ve masrafları reel olarak artmıştı fark etmediniz
- Dijitalleşme ile Pazar kayıyordu fark etmediniz
- Küçümsediğiniz görmezden geldiğiniz rakipler birer dev olmuştu fark etmediniz
- Finansman maliyetleriniz artmıştı fark etmediniz
- Borcu borç ile finanse ediyordunuz fark etmemiştiniz.
Liste böyle uzar gider. Krizde olduğumuzu ya da batmakta olduğumuzu fark etmez veya geç fark ederiz. Çünkü finansmana erişim veya satabilecek varlıklarımızın olması bir şal gibi bütün hatalarımızı gizler görünmez kılar. Birde ön ödemeli bağlantılı sistem ile çalışıyorsak bunun yarattığı finansman işe tüy diker.
Bir firma her yıl %10 zarar etse battığını 10 yıl sonra anlar, %20 zarar etse 5 yıl sonra. Bakkal batıp batmayacağı konusunda daha şanslıdır. Çünkü resmi bütününü görmektedir. Ama şirketler büyüdükçe resimler karelere bölünür ve bütün resmi görmek o kadar da kolay olmaz. Oysa kartviziti havalı dolgun maaşlı eğitimli birçok yöneticisi vardır.
Krizin Öncü Sinyalleri “bu 5 kalem size bir şey ifade ediyorsa yazının tamamını 2-3 kez okuyun”
- Borçlanmanız ile ticari faaliyetleriniz orantılı bir şekilde artmadı göz ardı ettiniz
- Personel sayınız üretim ve satış kapasitemizin çok üstündeydi göz ardı ettiniz
- Atıl stok oluşumunu göz ardı ettiniz.
- Üretimdeki verimsizliği göz ardı ettiniz
- Masraflardaki artışı göz ardı ettiniz
Bu 5 ana sinyal üç-dört çeyrektir ana toplantı konularınız ise büyük resme bakmanın vakti gelmiştir.
Hemen stoklarınız ile cironuz arasında bir orantı kurun. İşlerin iyi gittiği bir dönemi seçin ve orandaki değişme bakın. Son 3-5 yıldaki değişim roket gibi artmışsa önemli bir tespiti yapmış olabilirsiniz.
Hazır stoklarınıza bakmışken üçer aylık dilimler de ; son 3 ay 6 ay 9 ay ve 12 ay da hareket görmemiş stoklarınızın parasal büyüklüklerini de aynı teraziye çıkarın. Orada da bir artış varsa artık atıl stok ve nedenleri konusunda kafa yormanın zamanı gelmiştir.
Bazen aylık bazen yıllık; cironuzu fatura adetlerinize bölün. Sepet büyüklüğü ve tutarsal ağırlığı size iyi fikir verir. Nereye bakacağınızı gösteren basit analiz aracıdır. Bu işlemi birde satış kanallarına göre çoklayın. Bu basit reçeteyi müşteriye kadar indirebilirsiniz.
Aynı teraziyi personel sayıları içinde kurun. Son 3-5 yılda kişi başına düşen ciro , üretim miktar ve tutarı da getirin. Bu arada yıllara sari tutarsal değerlendirmelerde TL yerine döviz kullanın. TL kullanacaksanız enflasyondan arındırmanız iyi olacaktır.
En çok sattığınız ilk 10 ürünün fiyat değişimini yıllara sari analiz edin. Döviz bazında fiyatlarda olağandışı bir değişim varsa artık bakmanız gereken bir kalem daha çıkmıştır. Çünkü fiyat tek başına fiyat değil şirketin genetiğidir. Aşırı artış veya aşırı düşüşlerin iyi irdelenmesi değişkenlere iyi bakılması gerekir.
Kriz Ne Kadar Sürer
Krizin ne kadar süreceği; gemide hasarın ne kadar büyük olduğu ve denizin ne kadar dalgalı olduğu ile ilgilidir. Bazen hasar büyük olur ama deniz yani ekonomi sakindir. Bir limana kadar idare edersiniz. Bazen gemideki hasarınız küçüktür ama deniz o kadar fırtınalıdır ki, limana varıp tamire girişmeden su alır batarsınız. En kötüsü geminin hasarlı denizin dalgalı olduğu haldir. Kurtuluşunuz kahramanlara kalır.
Krizin varlığını ve nedenlerini tespit edebilmişseniz işi büyük oranda halletmişsiniz demektir. Ama hala bir limana varamadınız. Limana varmak için yol haritası çıkarmanız lazım. Yol haritası çıkartmanın ipuçları sonraki yazıda.
Bölüm 1 ilginizi çektiyse devamı için tıklayın..
Yazar : SMMM Erol Kılınç